Wszystko co powinieneś wiedzieć na temat chwytów gitarowych

Gitara to instrument, którego brzmienie podoba się niemal każdemu. Jeśli i Ty doszedłeś do takich wniosków, a w dodatku zetknąłeś się ostatnio z muzykowaniem i bardzo Ci się to podobało, w efekcie czego pomyślałeś, że może to być również i Twoje hobby i umiejętność, którą nabędziesz, czas się przeglądnąć sprawie i zdecydować od czego zacząć swoją przygodę z gitarą.  Ale jak czytać chwyty gitarowe, kiedy nie ma się o nich pojęcia? 

Gitara

Co prawda początki mogą równie dobrze mieć swoje miejsce na pożyczonym sprzęcie jednak, aby od razu poczuć się dowartościowanym gitarzystą warto zaopatrzyć się we własny. Do wyboru mamy gitarę klasyczną lub akustyczną. Pierwsza z nich będzie tańsza, przystosowana do strun nylonowych, na których początki nauki są łatwiejsze. Na akustycznym instrumencie stosuje się wyłącznie metalowe struny, co też przekłada się na charakterystyczny dźwięk, ale przyzwyczajenie opuszków palców do takich strun wymaga więcej samozaparcia.

Część doświadczonych gitarzystów wskazuje ukulele jako instrument, na którym gra się nieco prościej niż na gitarze, a zyskuje się te same umiejętności. Jest to dobre rozwiązanie dla osób o małych dłoniach (również dla dzieci), bo ukulele ma mniejszy rozmiar i naturalną konsekwencją jest to, że ma mniejsze progi i łatwiej „złapać” akordy.  Ale czy chwyty na ukulele są takie same jak na gitarę? Nie. I to przede wszystkim dlatego, że ukulele jest wyposażone w 4 struny, podczas gdy klasyczna gitara ma ich 6. Ale dzięki ich mniejszej ilości i chwyty stają się prostsze, bo często dźwięk na gitarze wymagający użycia trzech palców, na ukulele uzyskuje się za pomocą jednego. Również ze względu na mniejszy ambitus dźwięku w ukulele jest mniejsza liczba kombinacji chwytów. A dla początkujących muzyków gra na ukulele może być ułatwieniem nauki gry na instrumencie strunowym.

Jeśli jednak decydujesz się na zakup gitary, to trzeba wybrać jej rodzaj. W sklepie muzycznym znajdziemy gitary o rozmaitych kształtach i wielkościach, z szerszym i węższym gryfem. Najlepiej „przymierzyć się” do instrumentu, sprawdzić jak się go trzyma, jaką ma wagę, jak układa się w dłoni i wybrać ten, który najbardziej odpowiada pod względem budowy i wyglądu. Kupując instrument nie zapomnij o wyposażeniu go w pokrowiec. Wszak gitara to instrument sprawdzający się głównie na turystycznych wypadach i towarzyskich spotkaniach, zatem często towarzyszy nam w podróży. Zadbaj więc o to, aby podczas wypadów sprzęt się nie zniszczył.

Strojenie

Instrument kupiony i co dalej? Czas na jakieś proste chwyty na gitarę? Jeszcze chwileczkę! Aby wydobyć prawidłowe dźwięki z gitary, należy ją nastroić. Jeśli jesteś kompletnym nowicjuszem, o pierwsze strojenie dobrze jest poprosić bardziej obeznanego z instrumentem kolegę lub nawet sprzedawcę w sklepie, nie jest to bowiem całkiem proste dla nowicjusza. Jednak podczas swojej kariery muzyka nie sposób wciąż prosić kolegów o pomoc w strojeniu instrumentu. Więc dobrze jest od samego początku zakupić stroik, który wraz z aplikacją na smartfona (obecnie wiele takich aplikacji jest dostępnych bezpłatnie) wskaże w którym kierunku kręcić kluczem, aby struna wydawała odpowiedni dźwięk.

Gry nabierzesz nieco doświadczenia możesz spróbować strojenia ze słuchu. Zasadą jest bowiem znaną, że najcieńsza struna, bez przyciskana jej na progu, musi wydać dźwięk identyczny jak kolejna przyciśnięta na progu piątym. Druga musi mieć oryginalne brzmienie jak trzecia przyciśnięta na czwartym progu, a z kolei jej brzmienie oryginalne jest tożsame z czwartą struną przyciśniętą na piątym progu. Piąta natomiast pusta – brzmi identycznie jak szósta struna z przyciśnięciem jej na progu piątym.

Nauka wydobywania dźwięków

Każda struna wydobywa swój najniższy dźwięk, gdy nie jest do gryfu przyciśnięta w ogóle. Dźwięk z niej wydobywamy przez szarpnięcie struny palcem prawej dłoni. Chcąc wydobyć dźwięk o pół tonu wyższy, palec wskazujący lewej ręki przyciska wcześniej szarpaną strunę tuż nad pierwszym progiem (licząc od główki gitary). Jeśli wydobyty dźwięk jest czysty, znaczy, że struna prawidłowo została przyciśnięta, jeśli brzęczy, nacisk jest zbyt słaby. Popróbuj przyciskanie różnych strun w różnych miejscach, postaraj się angażować więcej niż jeden palec stopniowo wykorzystując wszystkie cztery. Jeśli opuszek palca przyciska zbyt słabo struny (brzęczą i nie brzmią czysto), sprawdź czy nie trzeba skrócić paznokci – zbyt długie utrudniają prawidłowy nacisk strun.

Chwyty gitarowe dla początkujących

Przyszedł czas na naukę akordów. Akordy to podstawowe zestawy dźwięków i z nich składa się baza każdej melodii.   Możemy wyróżnić chwyty durrowe i mollowe. Pierwsze z nich, oznaczone dużą literą (np. H-dur) mają „weselsze” brzmienie, mollowe zapisywane małą literą (np. d-moll) mają „smutniejsze” tony. Naukę najlepiej zacząć od akordów C-dur, D-dur, G-dur, a-moll i e-moll. Już poznanie tych paru chwytów pozwoli na grę. Te chwyty gitarowe mogą być podstawą do wielu piosenek, choć zapewne w późniejszym etapie będziesz musiał poznać ich więcej.

C-dur to chwyt znany każdemu gitarzyście, aby go zagrać serdecznym palcem przyciskamy piątą strunę na trzecim progu, środkowym palcem na drugim progu czwartą strunę, a drugą strunę palcem wskazującym na pierwszym progu:

D-dur będziemy mogli zagrać używając do tego trzech palców: Wskazujący przyciska trzecią strunę na drugim progu, serdeczny wciska pierwszą strunę na drugim progu, palec środkowy ustawiamy na trzecim progu drugiej struny.

Zwróć uwagę, że struna A i E w tym chwycie nie są w ogóle szarpane. Jest to szczególnie ważne, bo D-dur składa się z dźwięków D, A i Fis. Chwyt, który obejmie swoim zasięgiem szóstą strunę całkiem go zniszczy.

G-dur podnosi poprzeczkę, bo do jego wykonania potrzeba nie 3, jak dotychczas, ale 4 palce, choć nadal jest to trójdźwięk. Chwyt G-dur wykorzystuje dźwięki G, D i H. Uzyskujemy je przyciskając środkowym palcem szóstą strunę na trzecim progu (dźwięk G), na piątej strunie, wskazującym palcem wciskamy drugi próg (dźwięk H). Czwartą strunę pozostawiamy wolną (dźwięk D), podobnie jak trzecią, która wyda dźwięk również G. Serdecznym palcem należy wcisnąć drugą strunę na trzecim progu, która w ten sposób wyda dźwięk D, oraz palec mały wędruje na strunę pierwszą i trzeci próg wydobywając dźwięk G. Zatem chwyt ten sprawia, że trzy struny wybrzmiewają dźwiękiem G, dwie dźwiękiem D i na jednej jest dźwięk H.

Chwyt A-dur należy także do często używanych, więc warto z nim się zaznajomić na początku nauki. Stosując ten chwyt wykorzystujemy kolejno wskazujący palec na strunie czwartej, środkowy palec na strunie trzeciej i mały na strunie drugiej. Każdy z nich przyciska swoją strunę na drugim progu.

I kolejny chwyt dur, po którym przejdziemy do opisywania chwytów moll to chwyt E-dur. Tu środkowy palec przyciska drugi próg piątej struny, serdeczny drugi próg czwartej struny, a wskazujący pierwszy próg trzeciej struny.

Chwyt a-moll, zapisywany również „AM” to wstęp do nauki chwytów barowych. Tym samym poznając podstawowe chwyty gitarowe zagłębiamy się w coraz trudniejsze i bardziej wyrafinowane formy. Przy Chwycie a-moll na czwartej strunie i drugim progu sytuujemy palec środkowy, serdeczny umiejscawiamy na drugim progu trzeciej struny, a palec wskazujący przyciska pierwszy próg drugiej struny.

Chwyt e-moll, zapisywany również „EM” jest prosty do wykonania i potrzebuje tylko dwóch palców. Choć każdy może użyć takich palców jakie mu będą wygodnie, polecamy najpierw wypróbować środkowy palec umieszczając go na drugim progu piątej struny i serdeczny na drugim progu struny czwartej.

Ćwicząc poszczególne chwyty gitarowe, po przyciśnięciu strun palcami odpowiednich progów, prawym kciukiem przesuwamy po strunach i wydobywamy dźwięk. Jeśli nie brzmi ładnie, poprawiamy ułożenie palców do czasu aż będzie dźwięczny i czysty. Ważne jest też, aby przyciskając palcem jedną strunę, nie tłumić dźwięku sąsiedniej. Lewy nadgarstek powinien być zgięty i wysunięty do przodu tak, aby chwyt był najlepszy. Ćwicz poszczególne akordy zmieniając chwyty tak długo i tak często jak zdołasz. Na początku ćwiczenie będzie utrudniać ból palców, ale wkrótce przyzywają się one do nacisku strun i nie będą dolegać. W miarę nabierania wprawy przyspieszaj grę i zmianę akordów, aż będziesz to wykonywał płynnie, a Twoje palce zapamiętają układ poszczególnych akordów i nie będzie potrzebny udział wzroku. Gdy zyskasz biegłość przy użyciu podstawowych chwytów, możesz podnieść sobie poprzeczkę i poszukać wszystkie chwyty gitarowe i rozpocząć ich zgłębianie.

Bicie

Bicie to nic innego jak rytmiczne uderzanie w struny według ustalonej kolejności. Nie można opisać tu konkretnego ułożenia palców, bo każdy gitarzysta indywidualnie rozwiązuje tę sprawę. Ważne jest, aby rozluźniony nadgarstek wykonywał ruchy sprężyste w górę i w dół, a czy uderzysz struny palcami złączonymi czy nie i pod jakim kątem, to sprawa drugorzędna. Perfekcję uzyskasz po serii ćwiczeń. Zacznij od grania jednego akordu, aby w tym samym rytmie powtarzać sekwencję bicia. Gdy opanujesz jeden akord, przejdź do kolejnego. Jako przejście zastosuj puste uderzenie (bez przyciskania strun na progach). Bicie wykonuje się działając według załączonego poniżej schematu:

Pierwszy utwór

Gdy poszczególne chwyty na gitarę nie sprawiają Ci już dużych trudności, czas na wykorzystanie ich w jakiejś piosence. Najlepiej wybrać taką, która jest Ci dobrze znana. Jeśli nie masz śpiewnika, chwyty gitarowe znajdziesz zapewne w Internecie.  Powoli przetestuj poszczególne akordy i przejścia między nimi, włącz bicie i powoli przyspieszaj grę, aż do uzyskania wymaganego tempa. Przy kłopotach z utrzymaniem rytmu i tempa, dobrze jest podjąć próbę gry wraz z odtwarzaniem utworu z nagrania. Jak nauczysz się grać pierwszą piosenkę nie zapomnij pochwalić się umiejętnościami i zaprezentować ją bliskim. Być może wesprą Cię w Twoich działaniach i spodobają im się Twoje postępy. Dobrym pretekstem nauki są też kolędy. Chwyty gitarowe do większości z nich są bardzo proste, a wszystkie akordy znajdziesz bez problemu w Internecie. Wspólne kolędowanie rodziny może być bardzo udane, dzięki Twoim nowym umiejętnościom.

Biegłość

Gdy nowe hobby stanie jest już Twoja pasją, zapewne będziesz chciał poznać dalsze tajniki gry. Przed Tobą jeszcze wiele chwytów do poznania. Na przykład chwyty gitarowe H, których istnieje kilkanaście, z których trzy podstawowe H-dur, h-moll i H7-dur przedstawimy. H-dur to główny z chwytów barowych. Chwyt barowy polega na tym, że jeden palec, zazwyczaj wskazujący, chwyta więcej niż jedna strunę. Tu chwytem barowym obejmujemy szóstą, druga i pierwszą strunę na progu siódmym, a trzecia, czwarta i piąta struna są obsłużone pozostałymi palcami w poniższy sposób:

Co zaowocuje trójdźwiękiem – H – F# – H – D# – F# – H. A zwanym właśnie H-dur.

W wersji mollowej dźwięk ten występuje jako h-moll. Jest to również dźwięk barowy i nim chwytamy na drugim progu strunę pierwsza i piątą, następnie palec serdeczny umiejscawiamy na czwartej strunie i czwartym progu, środkowy palec na trzecim progu struny drugiej, oraz mały palec na trzeciej strunie i czwartym progu. Takie ułożenie palców pozwoli wydobyć ze strun trójdźwięk H – F# – H – D – F#.

Chwyty gitarowe h7 należą do najciekawszych i taki jest właśnie H7-dur. Jego „siódemkowe” brzmienie sprawia, że jest przyjemny dla ucha. Palec wskazujący przy tym chwycie dociska pierwszy próg czwartej struny, środkowy drugi próg piątej struny, palec serdeczny drugi próg trzeciej struny, a pierwszą strunę wciskamy małym palcem na progu drugim. Tym razem wydobyty z gitary trójdźwięk będzie wyglądał tak: H – D# – A – H – F#.

Jako chwyty gitarowe F należałoby przytoczyć chwyt F-dur. Gitara w tym wypadku również wymaga chwytu barowego i choć jest to jeden z podstawowych chwytów, niejednemu muzykowi stwarza problemy. A trzeba po prostu piątą strunę wcisnąć za pomocą serdecznego palca na trzecim progu, małym palcem na trzecim progu docisnąć strunę czwartą, a trzecią dociskamy palcem środkowym na drugim progu. Natomiast palec wskazujący wykorzystujemy do chwytu barowego i obejmujemy nim strunę pierwszą, drugą i szóstą na progu pierwszym, w wyniku czego otrzymamy trójdźwięk o schemacie F – C – F – A – C – F.

Zapewne nie będziemy w stanie opisać w niniejszym artykule wszystkich chwytów gitarowych. Jednak, gdy nabierzesz już pewnej biegłości, nie trudne okaże się poznawanie i wprowadzanie do swojego repertuaru kolejnych umiejętności. Zatem niezależnie czy będą to chwyty gitarowe A jak na przykład A7, chwyt b-moll, czy jakikolwiek inny chwyt B dasz sobie radę z jego opanowaniem. Po prostu ćwicz słuch. Gdy usłyszysz ciekawą, inspirująca Cię melodię, weź gitarę do ręki i staraj się ją odtworzyć. Takie działanie sprawi po jakimś czasie, że zagrasz każdą usłyszana melodię, a Twój słuch muzyczny znakomicie się rozwinie.