Dźwięki na gryfie gitary

Nauka gry na gitarze to marzenie wielu osób. Aby móc prawidłowo zagrać większość istniejących już utworów wystarczy poznać akordy. Jeśli jednak chcesz dążyć do perfekcji w grze na gitarze, warto również nauczyć się, jakie dźwięki występują na gryfie instrumentu. Pozwoli Ci to budować własne akordy i improwizować nowe utwory na gitarze.

Budowa gitary, czyli gdzie właściwie jest gryf

Jeśli zaczynasz naukę gry na gitarze, przede wszystkim trzeba poznać jej budowę. Jak wygląda ten instrument, z pewnością wie każdy. Nie wszyscy jednak potrafią prawidłowo nazwać poszczególne elementy i określić, do czego służą. Trzymając gitarę gotową do grania, najdalej od siebie ma się główkę instrumentu. Znajdują się na niej stroiki (lub klucze). Jest ona też elementem wykończenia instrumentu, może mieć klasyczny kształt z logiem producenta lub inną, ciekawą formą. Same klucze służą do strojenia gitary, co pozwala uzyskać odpowiednie dźwięki na gryfie. Zwykle jest sześć stroików, obracając je w jedną lub drugą stronę, naciąga się strunę albo luzuje. Kolejnym elementem budowy instrumentu jest właśnie gryf gitary. Dźwięki, które można uzyskać, różnią się w zależności od progu — metalowej blaszki, przed którą umieszcza się palce podczas gry. Na gryfie naciągnięte są struny, których szarpnięcie pozwala wydobyć z instrumentu dźwięk. W gitarze jest ich sześć. Trzy najcieńsze nazywa się strunami wiolinowymi, a pozostałe to struny basowe. Wykonywane są z nylonu lub metalu. Progi określają, gdzie znajdują się dźwięki na gryfie gitary. Każdy z nich jest wyższy od poprzedniego o 1 półton. Kolejnym, największym elementem, z którego składa się instrument, jest pudło rezonansowe. Może ono przyjmować różne kształty, im jest większe, tym mocniejszy jest wydobywający się z niego dźwięk. Bez pudła rezonansowego uzyskanie czystego brzmienia z gitary byłoby niemal niemożliwe. W pudle znajduje się otwór rezonansowy. Przez niego do środka wpada dźwięk, który następnie jest wzmacniany. Ostatnim elementem budowy gitary jest mostek, który przenosi drgania ze strun do pudła rezonansowego. Do niego również doczepione są struny.

Jak opanować dźwięki na gryfie?

Każdy początkujący muzyk musi opanować wszystkie dźwięki na gryfie. Jest ich dużo, ale nie oznacza to, że nauczenie się ich jest trudne. Można zapamiętać wszystkie lub zrozumieć jak działają i każdy z nich odnaleźć na gryfie samodzielnie. Technika nauki zależy tylko od indywidualnych preferencji. Pierwszym krokiem jest poznanie i zapamiętanie nazw strun. Gitara klasyczna, jak również elektryczna mają ich sześć (basowa ma cztery). Struny liczy się od dołu, czyli od najcieńszej. W takiej kolejności ich nazwy to: E1, B2 (czasem określana również jako H2), G3, D4, A5, E6. Pierwsze trzy to struny cienkie, czyli wiolinowe. Kolejne pokryte są grubą owijką, są to struny basowe. Istnieją także gitary z większą ilością strun, ich liczba dochodzi nawet do 12. Są to jednak instrumenty, na których grają doświadczeni muzycy. Poznając dźwięki na gitarze, warto również wiedzieć, jak oznacza się poszczególne progi. Do ich rozróżnienia używa się cyfr rzymskich. Tak więc pierwszy próg oznacza się I, drugi II, i tak dalej.

Nazwy strun odpowiadają nazwom dźwięków. To, jak brzmią puste struny, można usłyszeć na progu XII. Jest to więc pierwszy krok do nauki umiejscowienia poszczególnych dźwięków. Warto również dowiedzieć się, co oznaczają niektóre znaki. Krzyżyk, czyli symbol „#” to podwyższenie dźwięku o jeden półton. Do nazwy oznaczonego w ten sposób dźwięku dodaje się końcówkę -is, na przykład cis (C#) lub dis (D#). Druga litera „b” przy dźwięku oznacza obniżenie o jeden półton. Rozkład dźwięków na gryfie jest następujący:

♦ I próg — zaczynając od pierwszej struny, E1, to tam znajduje się dźwięk F na gitarze. Na kolejnej strunie, B2, jest to C. Kolejne dźwięki to: G#/Ab, D#/Eb, A#/Bb, a na strunie E6 jest to F. 

♦ II próg — dźwięki na II progu to kolejno (od strun E1 do E6): F#/Gb, C#/Db, A, E, B, F#/Gb.

♦ III próg — kolejność dźwięków: G, D, A#/Bb, F, C, G.

♦ IV próg — kolejność dźwięków na IV progu: G#/Ab, D#/Eb, B, F#/Gb, C#/Db, G#/Ab.

♦ V próg — dźwięki na V progu: A, E, C, G, D, A.

♦ VI próg — kolejność dźwięków od struny E1 do E6: A#/Bb, F, C#/Db, G#/Ab, D#/Eb, A#/Ab.

♦ VII próg — dźwięki na VII progu: B, F#/Gb, D, A, E, B.

♦ VIII próg — kolejność dźwięków: C, G, D#/Eb, A#/Bb, F, C.

♦ IX próg — dźwięki od struny E1 do E6: C#/Db, G#/Ab, E, B, F#/Gb, C#/Db.

♦ X próg — D, A, F, C, G, D.

♦ XI próg — kolejność dźwięków: D#/Eb, A#/Bb, F#/Gb, C#/Db, G#/Ab, D#/Eb.

♦ XII próg — dźwięki na XII progu: E, B, G, D, A, E.

Po XII progu nazwy dźwięków powtarzają się od nowa. Trzeba więc zapamiętać wszystkie określenia dźwięków na poszczególnych progach na gryfie, aby móc budować własne akordy i tworzyć własne utwory. Istnieje także inny sposób na poznanie wszystkich dźwięków, bez potrzeby zapamiętywania ich skomplikowanego układu. Można je samodzielnie odszukać na gryfie, trzeba jednak znać kilka podstawowych zasad.

Jak samodzielnie odszukać dźwięki na gryfie gitary?

Aby móc samodzielnie odszukiwać poszczególne dźwięki na gitarze, warto zapamiętać, że dźwięki na XII progu to brzmienie pustych strun (ich nazwa pokrywa się więc z nazwami dźwięków). Następnie warto zapamiętać układ na V progu, który ułatwi również strojenie gitary. Dźwięki, które znajdują się w tym miejscu gryfu to: Dźwięk A na strunie E1, dźwięk E na strunie B2, G na strunie D4, D na A5 oraz dźwięk A na E6. W tym układzie brakuje struny G3. To dlatego, że wykorzystując tę metodę strojenia „V progu” dźwięk B na tej strunie, uzyskuje się na IV progu.

Następnym krokiem jest gama C-dur. Składają się na nią dźwięki: c, d, e, f, g, a, b, c. Na tym etapie trzeba zapamiętać, że pomiędzy e — f oraz b — c jest odległość jednego półtonu. Pomiędzy pozostałymi dźwiękami są to dwa półtony. Następnie warto zapamiętać układ dźwięków na dwóch ostatnich strunach, A5 i E6. Na strunie A5 jest to: Dźwięk B na II progu, dźwięk C na III progu, D na V, E na VII, F na VIII, G na X oraz A na XII. Struna E6 wygląda następująco: Dźwięk F na progu I, G na III, A na V, B na VII, C na VIII, D na X i dźwięk E na XII progu. Struna E1 ma taki sam układ dźwięków jak E6. W ten sposób poznajesz rozkład brzmienia na trzech strunach.

Jak poznać pozostałe dźwięki? Wystarczy to łatwo obliczyć, znając odległości pomiędzy nimi. Możesz też zastosować poniższy schemat:

♦ Struna D4 — dźwięki na strunie D4 odpowiadają tym na E6, trzeba jedynie przesunąć się o dwa progi w prawo.

♦ Struna G3 — struna G3 ma podobny układ dźwięków jak A5, wystarczy przesunąć wszystkie dźwięki o dwa progi w prawo.

♦ Struna B2 — podobnie, jak w przypadku G3, wzorując się na strunie A5 trzeba przesunąć wszystkie dźwięki o dwa progi, ale tym razem w lewo.

W ten sposób można znaleźć interesujące nas dźwięki. Aby lepiej to zapamiętać, trzeba ćwiczyć. Można losowo wyszukiwać określone dźwięki na gryfie gitary akustycznej lub wydrukować sobie schemat strun i progów. Warto zaopatrzyć się w kilka kopii i kilkukrotnie zapełnić rysunek nazwami dźwięków na każdym progu.

Czy dźwięki na gryfie gitary basowej są takie same jak na klasycznym instrumencie? Popularny bass ma mniej strun, tylko cztery: E1, A1, D, G. W tym wypadku więc rozmieszczenie dźwięków trochę się różni od znanej wszystkim, klasycznej gitary. Można to jednak równie łatwo obliczyć, jak w wersji akustycznej instrumentu. Trzeba jedynie zapamiętać, że puste struny wydają dźwięki zgodne z ich oznaczeniem (E, A, D, G). Dźwięki na gryfie basu mają kolejność: C, C#/Db, D, D#/Eb, E, F, F#/Gb, G, G#/Ab, A, A#/Bb, B. Przykładowo struna o pustym brzmieniu E na I progu ma F, na II jest to F#/Gb, i tak dalej. W ten sposób można obliczyć dźwięki na gryfie bass.

Instrumentem podobnym do gitary jest ukulele. Gra na nim wymaga jednak poznania nowych akordów, a także układu dźwięków. Mniejszy instrument ma tylko cztery struny: G, C, E, A. Podobnie, jak w przypadku gitary nie trzeba jednak zapamiętywać, jakie są dźwięki na gryfie ukulele. Można to w łatwy sposób obliczyć. Wystarczy pamiętać, że kolejność dźwięków to: C, C#/Db, D, D#/Eb, E, F, F/Gb, G, G#/Ab, A, A#/Bb, B. Tak więc struna G ma na I progu dźwięk G#/AB, a na II progu A. 

Zapamiętanie kolejności poszczególnych dźwięków jest proste i przyda się w późniejszej nauce gry. Sama znajomość akordów może być niewystarczająca do tworzenia własnych utworów, jeśli chcesz to w przyszłości robić samodzielnie. Marząc o improwizacji na gitarze, trzeba znać rozkład dźwięków na gryfie gitary. Niezależnie na jakim rodzaju instrumentu chcesz grać — akustycznym, elektrycznym, czy basowym, niezbędna Ci będzie znajomość brzmienia każdej struny na różnych progach.