Nauka gry na saksofonie

Saksofon to instrument, który wymaga dużych umiejętności i ciężkiej pracy, aby prawidłowo wydobywać z niego dźwięki. Cieszy się jednak dużą popularnością, ze względu na charakterystyczne, przyjemne brzmienie. Zastanawiasz się, jak nauczyć się gry na tym instrumencie i od czego zacząć swoją przygodę z saksofonem? Kilka przydatnych porad znajdziesz w artykule poniżej.

Historia i budowa saksofonu

Saksofon należy do grupy instrumentów dętych drewnianych, a dokładnie aerofonów stroikowych. Choć korpus wykonuje się z metalu, stroik jest drewniany. Saksofon występuje w różnych rodzajach, można wyróżnić ich aż dziewięć: soprillo, sopraninowy, sopranowy (jako jedyny ma prosty kształt), altowy, tenorowy, barytonowy, basowy, kontrabasowy i subkontrabasowy. Różnią się one między sobą nie tylko wielkością, ale także zakresem uzyskiwanych dźwięków. Saksofon wynalazł w 1841 roku Belg Adolph Sax. W 1844 roku wynalazek budowniczego instrumentów został zaprezentowany parze królewskiej. Dwa lata później Sax opatentował saksofon, choć wielu jego rywali podważało jego prawo do patentu.

Muzyka saksofonowa nie należy obecnie do najpopularniejszych, kojarzy się przede wszystkim z takimi gatunkami, jak jazz, czy blues. Instrument ten wydaje przyjemne dźwięki o nietypowym brzmieniu, dlatego nadaje charakteru każdej melodii. Choć nauka gry na saksofonie wydaje się czasochłonna, wielu muzyków decyduje się na podjęcie wyzwania. Saksofon cieszy się dużą popularnością wśród miłośników muzyki, którzy z chęcią poświęcają długie godziny na ćwiczenia. Jeśli, jak oni, chcesz nauczyć się gry na tym instrumencie dętym, oto kilka wskazówek.

Od czego zacząć naukę gry na saksofonie?

Gra na saksofonie wymaga wielu godzin intensywnych, regularnych ćwiczeń. Na początku jednak wcale nie jest potrzebny do tego cały instrument. Do stawiania pierwszych kroków w muzycznych świecie wystarczy bowiem sam ustnik oraz dopasowany do niego stroik. Wyróżnia się dwa rodzaje ustników: Otwarte i zamknięte. Pierwszy typ to rodzaj rozrywkowy, używany najczęściej. Pozwala na uzyskanie dźwięków w szerokim zakresie, oddzielonych na odległość decymy. Ustnik zamknięty, zwany również klasycznym, daje mniejsze możliwości. Umożliwia uzyskanie dźwięków w węższym zakresie, oddzielonych zaledwie o kwartał.

Lekcje gry na saksofonie warto rozpocząć od nauki odpowiedniego oddechu. Właściwe zadęcie to podstawowa umiejętność, którą musi opanować każdy saksofonista. Terminem tym określa się uformowanie warg, języka i całej jamy ustnej, a także szczęk i mięśni wokół ust oraz tor wydychanego powietrza. Ćwiczenie zadęcia ma na celu naukę właściwego oddechu oraz takiego objęcia wargami ustnika, aby jak największa ilość powietrza została wykorzystana do tworzenia dźwięku. 

Nauka ułożenia warg, języka i pozostałych mięśni jest niezwykle istotna, ponieważ właśnie zadęciem wydobywa się całą paletę brzmień i dźwięków z jednego instrumentu. Muzyka na saksofonie może być pełna emocji, smutna lub radosna, a wszystko zależy od oddechu i ułożenia ust osoby grającej. Wyróżnić można dwa rodzaje zadęcia: Klarnetowe, zwane inaczej klasycznym oraz luźne. Pierwszy typ charakteryzuje się płytkim ułożeniu ustnika na ustach oraz zawinięciem dolnej wargi, tak aby tworzyła pewnego rodzaju poduszkę między zębami a instrumentem. Wydobywający się wtedy dźwięk jest stonowany, może nawet delikatnie przytłumiony. Zadęcie klarnetowe zapewnia pełną kontrolę nad dynamiką brzmienia, ogranicza jednak zakres dźwięków. Drugi typ polega na sztywnym ułożeniu górnych zębów na powierzchni ustnika, podczas gdy dolna warga pozostaje rozluźniona. W efekcie można łatwo obniżać lub podwyższać dźwięki samym ruchem szczęki. Od ćwiczenia zadęcia powinna rozpocząć się Twoja nauka. Saksofon to trudny do opanowania instrument, szczególnie dla osób początkujących, dlatego swoje umiejętności trzeba rozwijać stopniowo. Pamiętaj także, że podczas zadęcia powietrze powinno pochodzić z przepony, a nie górnych części płuc.

Jak trzymać saksofon?

Jak w przypadku niemal każdego instrumentu, który można trzymać w dłoni, podczas nauki gry na saksofonie ważny jest prawidłowy uchwyt i postawa ciała. Osoby początkujące często zapominają, że ma to znaczenie. W efekcie trzymają instrument w sposób niedbały, co wpływa na ich postępy. Ucząc się gry na saksofonie, zwróć uwagę, czy stoisz w delikatnym rozkroku, opierając ciężar swojego ciała na obu nogach. Głowa powinna być wyprostowana, szczególnie podbródek ma znajdować się prosto, nie może on odchylać się ani w przód, ani w tył. Łokcie muszą być blisko ciała. Zwróć uwagę, czy Twoje nadgarstki są wysunięte do przodu. Podczas gry i oddechu nie unoś ramion. Palce przy naciskaniu dźwigni powinny unosić się tylko minimalnie. Ponadto pamiętaj, aby dobrać odpowiedniej długości pasek do swojego instrumentu, który umożliwi Ci komfortową grę.

Gra na saksofonie — podstawy

Kiedy już zapoznasz się z ustnikiem i prawidłowym trzymaniem instrumentu, możesz zacząć naukę gry. Na początku nie trzeba inwestować we własny saksofon, ponieważ jego cena może sięgać nawet kilkunastu tysięcy złotych. Zaczynając naukę, możesz wypożyczyć instrument. Wiele osób zastanawia się, w jakim wieku nauka gry na saksofonie będzie najłatwiejsza i przyniesie najlepsze efekty. Przygodę z instrumentem może rozpocząć każdy, nawet osoba dorosła. Wiadomo jednak, że im wcześniej rozpocznie się naukę, tym łatwiej opanować saksofon. Jeśli chcesz zapisać na lekcje swoje dziecko, rekomendowany wiek to 8 lat. Będzie ono mogło wtedy wygodnie trzymać samodzielnie instrument. Czy nauka gry na saksofonie jest trudna? Z pewnością wymaga wielu godzin intensywnych ćwiczeń i prawidłowego opanowania podstaw. Na stronach internetowych brakuje wyczerpujących temat przewodników, a filmy instruktażowe pozwalają tylko zapoznać się z instrumentem. Dlatego, jeśli planujesz rozpocząć naukę gry na saksofonie, warto znaleźć dobrego nauczyciela. Nie tylko pozwoli Ci to szybciej opanować trudne kwestie, ale także będziesz mieć pewność, że wykonujesz wszystko dobrze. W efekcie gra na saksofonie stanie się przyjemnością. Młodsze dzieci można zapisać do szkoły muzycznej, jeśli spodoba im się instrument.

Aplikatura

Jedną z rzeczy, które trzeba będzie opanować podczas nauki gry na saksofonie, jest aplikatura saksofonowa, czyli palcowanie. W przypadku tego instrumentu jest ona stosunkowo łatwa i logiczna. Z tego powodu saksofon jest częściej wybierany przez początkujących muzyków niż inne instrumenty dęte, na przykład puzon. Palcowanie jest powtarzalne w obydwu oktawach, jedyną trudnością są skrajne dźwięki na skali. Saksofon wyposażony jest w system klapek, które zamykają lub otwierają odpowiednie otwory. Z tego względu gra na nim jest łatwiejsza niż w przypadku instrumentów, w których kanały trzeba odpowiednio zamykać opuszkami palców. Jednak już na początku nauki gry na saksofonie warto prawidłowo opanować aplikaturę. Od pierwszych tygodni trzeba ćwiczyć rozluźnianie rąk i palców, aby unosić je tylko minimalnie i właściwie przemieszczać podczas gry. Trening powinien objąć przede wszystkim mały palec. Jest on najsłabszy, a obsługuje największe dźwignie. Lewa ręka jest częściej wykorzystywana podczas gry na saksofonie niż prawa. Kciuk służy do obsługi klapki oktawowej, palec wskazujący do klapki b i wysokiego f, a pozostałe do wysokiego d, es, e oraz f. Mały palec obsługuje dolne Bb, H oraz Cis, a nierzadko także Gis. Opis ułożenia poszczególnych palców to chwyty. Saksofon do prawidłowej gry wymaga jednak poznania także wszystkich nut i nazw dźwięków.

Regularne ćwiczenia

Nie wystarczy poznać układ dźwięków na saksofonie, aby dobrze grać na instrumencie. Niezbędne są do tego regularne, codzienne ćwiczenia. Systematyczna praca z czasem przerodzi się w przyjemność i spędzanie kilku godzin z saksofonem, będzie dla Ciebie formą odpoczynku. Warto jednak nie grać wtedy, gdy ogarnia Cię zmęczenie, a w okresie, gdy organizm jest wypoczęty. Oznacza to, że efektywniejsze będą ćwiczenia rano, niż późnym wieczorem. Spędzając kilka godzin dziennie na graniu, warto zapewnić sobie odpowiedni komfort. Upewnij się, że pasek od saksofonu Cię nie uwiera, a jeśli powoduje dyskomfort, podłóż pod niego kawałek miękkiego materiału. Dobrym rozwiązaniem będzie także zapewnienie sobie odpowiedniego otoczenia. Przewietrz pomieszczenie, w którym ćwiczysz, sprawdź, czy jest w nim dobre oświetlenie i akustyka.

Codzienne ćwiczenia powinny być zróżnicowane. Na początku trenuj przede wszystkim zadęcie, a z czasem wydobywanie dźwięków o różnej wysokości i długości. Graj znane utwory, ale próbuj także improwizacji. Gra na saksofonie ma być dla Ciebie przyjemnością, tylko wtedy uda Ci się uzyskać wysoki poziom zaawansowania. Dobrym rozwiązaniem jest wprowadzenie do codziennych treningów dyscyplinę i ściśle określone harmonogramy. Ustaw minutnik i przez pewien czas ćwicz tylko jedną rzecz, na przykład wydobywanie z instrumentu długich dźwięków. Gdy określony czas minie, przejdź do trenowania krótkich lub niskich brzmień przez kilkanaście minut. W ten sposób z pewnością uda Ci się przynajmniej raz w tygodniu poćwiczyć wszystkie umiejętności, potrzebne do dobrej gry na saksofonie. Warto jednak robić sobie regularne przerwy, aby odpocząć. Jeśli chcesz ćwiczyć nawet kilka godzin dzienne, lepiej zrobić to w odstępach czasu.

Nauka gry na saksofonie w domu wymaga dużej cierpliwości i determinacji. Początki mogą być trudne, dlatego zaleca się skorzystanie z pomocy profesjonalnego korepetytora. Bez niego nigdy nie będziesz mieć pewności, czy wykonujesz wszystko prawidłowo. Z czasem, gdy opanujesz trudne podstawy gry na saksofonie, możesz rozwijać swoje umiejętności samodzielnie.